Posts tonen met het label herfst. Alle posts tonen
Posts tonen met het label herfst. Alle posts tonen

woensdag, oktober 01, 2014

Ginkgo, heldere herfst

Ginkgo biloba. Een bijzondere boom is het. Het blad lijkt op geen enkel ander boomblad. Het voelt aan als leer, de nerven lopen parallel en de bovenkant heeft een insnijding die halverwege ophoudt. Het blad lijkt te twijfelen of het één of twee bladeren zou worden. Goethe merkte dat ook al op en in 1815 maakte hij een gedicht voor een van zijn vele vriendinnen, Marianne von Willemer. Hij stuurde het haar toe, vergezeld van een ginkgoblad.

...Leeft het als een enkel wezen;
innerlijk in twee gedeeld?
Of vormt juist het uitgelezen;
tweetal één herkenbaar beeld?...

Mooi dubbelzinnig. Maar niet alleen het blad heeft moeite met keuzes. Ook de boom kan niet kiezen of het een lagere of een hogere plant is. De ginkgo is de enige nog levende tussenvorm tussen lagere en hogere planten, tussen coniferen en varens. Het geslacht Ginkgo heeft zijn eigen familie, de Ginkgoaceae. Van het Ginkgogeslacht is ook maar één soort bekend, Ginkgo biloba.

En dan de schoonheid van Ginkgo in september.
Vrij naar Akiko Yosana (1878 – 1942)

Gelijk glinsterend gouden vogeltjes
Vallen de geheugenblaadjes
In de avond van de herfst.

En.... niet vergeten, zijn geneeskracht
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/27938-ginkgo-een-oude-boom-voor-nieuwe-kwalen.html


maandag, november 11, 2013

Herfsttijd, tijd voor reflectie

Herfst- en wintertijd! Altijd weer tijd om te reflecteren. Reflecteren, wat een woord! Herfstgeur, geur van gevoel. Je terug trekken in je hol of alleen door bruine bossen dwalen. En toch, tezelfdertijd voor mij ook de tijd om voor het volk te verschijnen. Cursussen en voordrachten te geven. En dan is het alsof ik buiten mijn lichaam treed, ik zie mezelf staan, woorden, gebaren, gevoel.....Verwondering! Bewondering! Wie is die man?

Herfsttijd. Alleen kan ook met iedereen, voor mij soms in een café. Kijken, koffie drinken, krant lezen. Het wereldnieuws, moord en doodslag, rampen rustig op papier langs mij heen laten gaan. Emotie, emotieloos? Letterlijk langs mij heen laten gaan, Adrenaline, testosteron, onder controle?

Ik schrijf nu, zelfs letterlijk de krant vol. Gebruik het krantenpapier om mijn eigen gevoelens te verwoorden. Schrijf over orkanen heen. Mijn nieuws over het wereldnieuws. Krabbels voor heel kort of gedicht voor de eeuwigheid?

Mijn handen ruiken als handen
Vijf vingers verlangend
Vijf vingers, vrolijk jong
En toch
vijf en zestig
Vijf vingers, weinig vervormd noch verkreukeld
Te weinig gewroet zeker.
En toch....

zaterdag, november 02, 2013

Herfst in Breda: platanen, kweeperen en cafés

Op bezoek bij mijn dochter in de Nederlandse stad Breda.
Herfst, tijd van vergane geuren en bontbruine kleuren. Heimweegeuren, ze roepen herinneringen op aan lang geleden, de tijd dat ik zelf in dit gezellige stadje woonde. Kind van de jaren zeventig van de vorige eeuw, de tijd van provo's, kabouters en Oranje Vrijstaat. Ik draag nu 40 jaar later nog altijd de mooie erfenis van toen met mij mee. Terug naar de natuur, leven van het land. Alles van toen is ook terug, eko en bio heeft zich zelfs een plaats veroverd in de grote supermarkten van Jumbo, C1000 en anderen.


Herfst in Breda. Zuiderse platanen verliezen vrolijk hun bladeren. Verkleurende bladeren, voor mij het symbool van ouderdom, zeventig zijn, oud worden en toch vitaal en vrolijk blijven. Of zijn zoals een kweepeer, geplukt toch lang goed blijven en zelfs een zoete geur verspreiden. Menselijke wezens aanzetten tot tederheid. Herfstgeuren vol van emoties. Aromatherapie in het echt.

Over kweepeer
Hyppocrates en Dioscorides adviseerde deze merkwaardige vrucht al tegen darmproblemen. Inwengig als sap, gefermenteerd in wijn samen met honig. Uitwendig de verse geraspte pulp als compres op de buik.
Ook artsen in de Middeleeuwen en de Renaisance beschouwden de kweepeer als een van de meest waardevolle vruchten. Pierre de Forest (1522–1597) beschreef de pulp als ontgiftend middel vooral tegen verwondingen met giftige pijlen. Giftige pijlen vliegen er niet veel meer in het rond. Maar het verzachtend en gifstofbindend effect van de slijmstoffen is ook nu nog bekend. In de 16de eeuw werden er verschillende verhandeling gewijd aan de Krusomélon, zoals de kweepeer toen genoemd werd. De verzachtende en samentrekkende werking was dus al eeuwen bekend en werd begin 19de eeuw opnieuw wat bekendheid gegeven door Dr. Leclerc, de vader van de moderne fytotherapie. Hij adviseerde de siroop of het afkooksel vooral voor ontregelde, gevoelige darmen met zowel diarree als verstopping. Bijzonder geschikt voor jonge kinderen en ouderen.
Afkooksel (decoct) van Leclerc: 1 ongepelde, in fijne schijfjes gesneden Kweepeer, koken in 1 liter water tot er nog een ½ liter overblijft, zeven, uitpersen en 50 gr suiker toevoegen.
Cazin, een Franse kruidenprofessor, combineerde de kweesiroop met een afkooksel van salie tegen ‘diarrhées infantiles’
Een merkwaardige maar efficiente bereidingswijze, is een afkooksel van kweepeer (100 gr) in (1 liter) wijn, niet bedoeld om op te drinken maar als mond- en gorgelwater voor ontstoken tandvlees, tegen aften en bij keelpijn. Nog curieuzer en niet aan te raden is hetzelfde ‘drankje’ als irrigatievloeistof bij witte vloed en bij baarmoederverzakking.

Een recept: kweepeerconfituur
1 ½ kilo kweepeer, in 4 stukken snijden en ontpit. De pitten bewaren om hoesthoningsiroop te maken. De kwee’s gaar koken in 20’ tot 30’ (afhankelijk van de grootte van de stukken), eventueel stukjes nog wat beetgaar laten).
Daarna mengen met 1 ½ kg suiker en pectine, 1 à 2 minuten stevig koken en dan heet afvullen in bokalen.Het geheel ziet er uit als een licht glanzende appelmoes, smaakt ook wel wat zo maar met meer aroma.

Kweepeerpasta: krijg je door confituur in te dikken door meer pectine te gebruiken of langer te laten koken, in vorm gieten (de laag niet hoger dan 2 cm) en enkele dagen laten drogen, zo krijg je een kweepeerpasta, die in blokjes gesneden een soort snoepje is à la Turks fruit. Eventueel mengen met walnoten of appelsienschil om de smaak te verbeteren.
De klassieke kweepeergelei maak je met het sap van de kweeperen.


dinsdag, oktober 23, 2012

Herfst, bos en kastanje


Vandaag is voor mij de eerste herboristenlesdag van het nieuwe seizoen. Een herfstwandeling vooraf brengt me in de juiste stemming en zorgt ook voor enig lesmateriaal. Kastanje- en tulpenbomen, eik en Taxus. Niet dat deze bomen allemaal eetbaar zijn, maar genietbaar in elk geval wel. En is dat niet de grootste geneeskracht, genieten van geur en kleur in de levende natuur. 

Wel eetbaar is de tamme kastanje, Castanea sativa, gepoft, als meel in brood en koekjes of als kastanjepuree.  Een recept: 500 gram kastanjes, 1 liter melk, 1 koffielepel kristalsuiker, 100 ml room, witte peper en zout naar smaak.
Medicinaal is de kastanje weinig gebruikt geweest toch vinden we de vrucht terug in oude kruidenboeken.

Petrus Nijlandt in zijn 'Herbarius' vermeldt wat een aantal van zijn beroemde voorgangers gezegd hebben.
Tegen bloedspuwen: Neem van kastanjemeel zoveel als nodig is en meng dit met gezuiverde honing, laat hiervan vaak gebruiken. Galenus.
Tegen gezwollen borsten van de vrouwen: Neem kastanjemeel, gerstemeel en van elk zoveel als genoeg is, maak hiervan met azijn een papje dat ge op de gezwollen borsten leggen zal. Dodonaeus.

Tegen buikloop en bloedspuwen: Neem van de bruine schors van de kastanje een halve hand vol en kook die in water tot een half pintje, als dit doorgezeefd en met suiker zoet is gemaakt gebruikt het in twee maal. Matthiolus.
Tegen de witte vloed van de vrouwen en allerhande bloedgang: Neem het binnenste velletje dat de kastanje bedekt en gebrand ivoor, van elk een vierendeel lood, stamp dit tezamen tot een fijn poeder en geef dit met wat nat in twee malen in. Matthiolus.


Volgens Pfaf database zijn sweet chestnut leaves and bark are a good source of tannins and these have an astringent action useful in the treatment of bleeding, diarrhoea etc. The leaves and bark are anti-inflammatory, astringent, expectorant and tonic. They are harvested in June or July and can be used fresh or dried. An infusion has been used in the treatment of fevers and ague, but are mainly employed for their efficacy in treating convulsive coughs such as whooping cough and in other irritable conditions of the respiratory system. The leaves can also be used in the treatment of rheumatism, to ease lower back pains and to relieve stiff muscles and joints. A decoction is a useful gargle for treating sore throats. The plant is used in Bach flower remedies - the keywords for prescribing it are 'Extreme mental anguish', Hopelessness' and 'Despair' .http://www.pfaf.org/user/plant.aspx?latinname=Castanea+sativa

Fitoterapia. 2000 Aug;71 Suppl 1:S110-6. Antibacterial and allelopathic activity of extract from Castanea sativa leaves. Basile A, Sorbo S, Giordano S, Ricciardi L, Ferrara S, ea
Food Sci Technol Int. 2010 Jun;16(3):209-16. Epub 2010 Aug 12.Antioxidant potential of chestnut (Castanea sativa L.) and almond (Prunus dulcis L.) by-products. Barreira JC, Ferreira IC, Oliveira MB ea