Posts tonen met het label siroop. Alle posts tonen
Posts tonen met het label siroop. Alle posts tonen

maandag, november 28, 2022

Siropen uit het oude kruidenboekje van Dinand

Het is zowat 100 jaar geleden dat het kruidenboekje van A. Dinand in de Duitse taal werd uitgegeven.
Boek der geneeskruiden: een praktische raadgever voor zieken en gezonden: bevattende een beschrijving van meer dan honderd der meest gebruikelijke geneeskruiden, een nauwkeurige handleiding voor het verzamelen en drogen der planten en het bereiden van theeën, poeders,tincturen, extracten ...
Auteurs A. Dinand, Rinke Tolman/ Editie 5 Uitgever Schoonderbeek, 1977 135 pagina's

Siropen uit het boek der geneeskruiden  om met kritische zin te bekijken en te maken.

Malrovesiroop. Men maakt een sterke thee van malrove-bladen (100 gram op 1 liter water), voegt er een pond suiker aan toe en kookt het geheel tot siroopdikte in. Kookt men tot stijf wordens toe, dan krijgt men de malrovebonbons, die eveneens bij hoesten goede diensten bewijzen.

Heemstsiroop
2 delen gezuiverde fijn gesneden wortels laat men in een mengsel van 1 deel alcohol en 50 delen water 3 uur lang in de warmte staan, af en toe schudden, daarna zeven. Aan 40 delen van deze vloeistof voegt men 60 delen suiker toe.

Siroop van IJslands mos
15 gr IJslands mos worden kort in 250cl water gekookt; men laat de vloeistof op een warme plaats 2 uren staan filtreert daarna. Het restant van het mos wordt opnieuw met 250cl. water op dezelfde wijze behandeld; daarna worden beide vloeistoffen met elkaar vermengd; men kookt vervolgens in met kandijsuiker en honing.

Wegedoornsiroop. Het sap van 600 gram. verse, rijpe bessen wordt met 1 kg suiker tot siroopdikte ingekookt. Een uitstekend en beproefd middel tegen verstopping, vooral bij kleine kinderen. Kinderen tot 2 jaar geve men 1-2 maal per dag 2 theelepel, tot 2 jaren 2 x per dag 1 theelepel, tot 5 jaren dagelijks 3 maal 1 eetlepel.
Ook kan men de siroop bereiden door 7 delen fijn gestoten bessen uit te persen en met 12 delen suiker te vermengen.

Maagsiroop. Men vermengt gelijke delen van venkelzaad en ogentroost, voegt er een paar kruidnagels, wat kaneel en muskaatbloemen aan toe, mengt het goed door elkaar, stoot alles tot poeder en maakt hiervan met honing een siroop. Dagelijks 2-3 maal 1 koffielepel hiervan innemen.

Pepermuntsiroop: 2 delen middelmatig fijn gesneden pepermuntbladen worden met 1 deel alcohol en 12 delen water overgoten; men laat dit mengsel 1 dag lang in de "warmte staan (af en toe schudden) ; daarna filtreert men en elke 8 delen van de vloeistof vermengt men met 12 delen suiker.

Rabarbersiroop: 10 delen in schijven gesneden rabarberwortel en 1 deel kaliumcarbonaat laat men met 80 delen water 12 uur lang in de warmte staan (meermalen roeren!); daarna perst men uit; de op deze wijze verkregen vloeistof wordt door opkoken verhit en na het koud worden gefiltreerd; 60 delen van deze vloeistof met 20 delen kaneel-water en 120 delen suiker leveren de siroop op. Een goed, zacht purgeermiddel.

Viooltjessiroop: 50 gr. bloemen van 't Maarts viooltje (zonder kelken) worden met 100 gr. heet water overgoten; men laat een en ander 24 uur staan; daarna lost men in de gefiltreerde vloeistof 150 gr. suiker langzaam op en verwarmt nu het geheel ongeveer 20 minuten lang, waarna nogmaals met behulp van een linnen doek wordt gezeefd.

Marjoleinzalf : bereidingswijze gelijk aan die van gouds-bloemzalf (zie beneden). Pleister van gele honingklaver: 500 gr. gele was, 45 gr. olijfolie, 45 gr. sparrehars en 45 gr. schapevet, 20 gr. ammoniakgomhars, dat in 45 gr. terpentijn opgelost wordt, verder 125 gr. gepulveriseerd blad van honingklaver, 8 gr. gepulveriseerde absint-alsem, 8 gr. echte kamille en 8 gr. laurierbladen worden met elkaar vermengd en tot een zalf fijngewreven.

Populierenpommade is een mengsel van populierenknoppenzalf met wat talk, was en rozenolie. Wanneer ze wat te stijf mocht zijn geworden, dan voegt men er, de substantie voorzichtig verwarmend, wat kokosolie aan toe.

Populierenknoppenzalf : 1 deel vers gekneusde knoppen en 2 delen varkensreuzel worden met elkaar vermengd en zo lang gekookt, dat alle vochtigheid is verdwenen; daarna wordt de nog warme zalf gezeefd.

Goudsbloemzalf : 4-6 gr. goudsbloemsap wordt met 30 gr. verse, ongezouten boter vermengd; daarna zo lang roeren, tot een zalf ontstaat.

Rozemarijnzalf („zenuwzalf"). Men vermengt 1 deel varkensreuzel, 8 delen schapevet, 3 delen gele was en 2 delen muskaatboter. Aan dit mengsel voegt men 1 deel rozemarijnolie en 1 deel jeneverbesolie toe en kneedt alles ferm.

Wondbalsem. Gelijke delen van goudsbloem, wolverlei, Sint Janskruid en wijnruit drukke men fijn en vermenge het met varkensreuzel, zet dit op een matig warm vuur en voege er gele was aan toe tot zalfdikte.

maandag, februari 21, 2022

Viooltjes. Een bloempje op je bord

De eerste blauwbloeiende maartse viooltjes vandaag gezien, wel dus een februari-viooltje. De Verstandige Hovenier uit 1672 schrijft dat 'men de schoone, welriekende Vioelen in maert vergaedert. ‘t Sap in de ooghen gedaen, verdrijft de donckerheydt, verklaert het ghesicht, verdrijft oock de vlecken in de oogen. Een krans van Vioelen op het hoofd gedraegen of daer aen geroken, verdrijft de donckerheydt'. Het lijkt wel alsof het Maartse viooltje zowel voor lichamelijke donkerte (oogproblemen) als voor geestelijke donkerte (depressie) goed was. 

Hedendaags is zijn medicinale reputatie sterk verminderd. Hij wordt nog wel eens gebruikt als slijmoplossend middel bij verkoudheid en bronchiale aandoeningen. Een romantische bloementhee krijg je door de bloemen te mengen met echte kamille, klaproos, kaasjeskruid en toortsbloemen. Het plukken en drogen van al die bloemen, zeker van het Viooltje is op zich een spirituele oefening in geduld, zeker nuttig in onze jachtige tijd. Toch ook wel barbaars om al die minuscule zeldzame bloempjes zomaar te plukken, gelukkig zijn de plantjes ook goed te kweken.
 Het is dan ook met een zekere schroom dat ik hier voorstel om die kleine, fijne bloemen ook eens op te eten. Ze lenen zich zeker niet om schrokkerige vreetfestijnen te houden, maar eerder om op een verfijnde manier eens een bloemetje in een dessert te verwerken of in een drankje te laten drijven.

Viooltjes-ijs en sorbet
Neem een goede handvol viooltjes en wrijf ze fijn. Los 125 g suiker op in 1 liter warm water, voeg er de fijn gewreven viooltjes aan toe en laat dit ongeveer een uur staan. Zeef , breng het over in een ijsbakje en laat het bevriezen, waarbij het ijs af en toe wordt omgeschept. Het is de bedoeling dat het nog half vloeibaar blijft.
Schep viooltjes-ijs in een hoog glas, vul bij met goed gekoelde champagne of mousserende wijn, bijvoorbeeld Clairette de Die..

Gecandeerde viooljes
Was voorzichtig de viooltjes. Gebruik alleen de mooie paarse bloemhoofdjes. Droog ze voorzichtig tussen een zachte doek. Klop eiwit los en schuimig maar niet stijf. Bestrijk met een zacht kwastje voorzichtig de viooltjes aan alle kanten met eiwit en haal ze dan door fijne vruchtesuiker, zodat ze daarmee goed aan alle kanten bedekt zijn. Haal daarbij voorzichtig met een cocktailprikker de blaadjes uit elkaar zodat de bloemnvorm behouden blijft. Laat ze op keukenpapier op een warme plaats door en door droog worden en bewaar ze in een goed gesloten glazen pot.
Gebruik deze beeldschone, zacht van suikerkristallen glinsterende viooltjes als garnering van ijs en andere nagerechten.

Viooltjessla
Klop een slasaus van 3 delen olie op 1 deel azijn met wat zout, peper en een snufje suiker. Leg onderin een slabak een mengsel van in repen getrokken kropsla en waterkers. Giet de saus erover, schep enkele malen om, strooi er een handvol gewassen en uitgelekte viooltjes over, en dan nog even voorzichtig omscheppen.

Viooltjessiroop
Leg in een kom 50 g viooltjes, giet er een 1/2 liter heet water op, dek af met een doek en laat dit 24 uur op een warme plaats staan. Zeef dit door een doek, waarbij u de viooltjes goed uitdrukt. Voeg aan de viooltjesthee 400 g suiker, zet dit au bain marie en laat de suiker zo al roerend in de vloeistof oplossen. Daarna laten afkoelen en in goed gesloten fles bewaren.

donderdag, september 12, 2019

Vliersiroop

Vlierbessen zijn bij de meeste mensen wel bekend. De donkere, paarse vruchten van Sambucus nigra hangen vanaf september volop aan de grillige vlierstruiken, de bessen moeten wel goed rijp geplukt worden. Niet alleen omdat dan de smaak beter is maar ook omdat in de onrijpe, groene bessen nog wat giftige blauwzuurverbindingen kunnen voorkomen.

Vliersiroop maken

Voor ongeveer een liter vliersiroop, pluk je een stuk of 4 à 5 trossen die liefst zo rijp mogelijk zijn. Kies mooie donkere trossen, met zo weinig mogelijk licht gekleurde besjes ertussen.
Op vlierstruiken en in de vliertrossen huizen vaak allerhande insecten. Spoel daarom eerst de trossen in
hun geheel, het eenvoudigst is om ze bijvoorbeeld in een gootsteen vol met water te leggen totdat ze volledig onder water zitten.
Een trucje om onrijpe bessen eruit te halen, is ze eerst van de steeltjes te halen, en dan pas te spoelen, onrijpe besjes zijn lichter dan water en komen bovendrijven, de rijpe zakken naar de bodem.
Neem een groot afsluitbaar recipiënt en verzamel hierin alle rijpe bessen. Je kan ze gemakkelijk van de trossen afritsen met behulp van een vork. Verwijder hierbij alle rotte en onrijpe bessen.
Giet nu rode wijn in het recipiënt totdat de bessen onder staan. Experimenteer wat met de soort wijn om de smaak aan te passen als je tenminste de siroop ook als een limonadedrank zou willen gebruiken.

Plet met een vork of lepel zoveel mogelijk besjes in de wijn, zodat de pitjes komen bovendrijven.
Dit maakt het contact tussen de besjes en de wijn beter. Sluit het recipiënt af, en laat het 1 à 2 dagen
staan.
Als het mengsel 1 à 2 dagen "gerijpt" heeft, filter het dan rechtstreeks in een steelpan. Voeg nu aan het bekomen wijn-sap-mengel de helft van dit volume aan suiker toe. Ik heb biologische ruwe rietsuiker gebruikt, maar gewone witte suiker, of andere zoetstoffen kunnen ook gebruikt worden.
Kook het suiker-sap-wijn mengsel op gedurende ongeveer 10 minuten. Meestal komt er wat schuim op drijven, dit kan je eraf scheppen. Na 10 minuten is de vliersiroop klaar.

Giet de siroop heet in verschillende kleine, hittebestendige flesjes (200 cc), en sluit deze goed af.
De vliersiroop blijft enkele maanden goed. Je kan hem voor de zekerheid in de koelkast bewaren.
Varianten kun je maken door het toevoegen van enkele specerijen, vooral dan kaneel enkruidnagel, niet alleen krijg je dan een andere (betere) smaak maar ook een aanvullende geneeskrachtige werking.

Vliersiroop is een klassiek middel bij verkoudheid en vooral bij virale infecties zoals griep. Een grog, een soort glühwein kun je maken door deze verdunde siroop te verwarmen, eventueel nog wat extra kruidnagel, kaneel of sinaasappel toe te voegen en zeer warm op te drinken.Natuurlijk is deze siroop verdund met spuitwater ook geschikt als limonade en verder ook te gebruiken in yoghurt, pudding of op pannenkoeken.

Wetenschappelijk onderzoek met vlierbessen

  • J Agric Food Chem. 2010 Sep 22;58(18):10143-6. Elderberry (Sambucus nigra L.) wine: a product rich in health promoting compounds.Total phenolic content of elderberry must and wine ranged up to 2004.13 GAE L(-1). Antioxidative potential of elderberry wine was in the range of red wine, and a tight correlation was detected between total phenolic content and antioxidative potential of elderberry wine. Anthocyanins were the most abundant phenolics in elderberry wine
  • Krawitz C, Mraheil MA, Stein M, Imirzalioglu C, Domann E, Pleschka S, Hain T. Inhibitory activity of a standardized elderberry liquid extract against clinically-relevant human respiratory

woensdag, december 17, 2014

Kerstbomen

De kerstboomtraditie vindt zijn oorsprong zeer waarschijnlijk bij de Germanen. die hun midwinter- of joelfeesten met takken van groenblijvende struiken en bomen vierden. Alles, zowel binnen als buiten de woning, werd versierd. De groene struiken en bomen stonden symbool voor het eeuwig leven, de onsterfelijkheid en de vruchtbaarheid.
Het midwinterfeest duurde 12 dagen en 13 nachten met als hoogtepunt de kortste dag, 21 december, in onze jaartelling. Er werd gedurende deze periode niet gewerkt en veel gegeten en gedronken. Er brandden overal grote vreugdevuren waarop offers werden gebracht aan de goden. Het was een feest om dankbaarheid uit te drukken voor wat geweest was en hoop voor wat nog moest komen. Dit midwinterfeest had ook tot doel om kwade geesten en ziekten te verjagen.

De versierde kerstboom in huis, zoals wij die nu kennen, vindt zijn ontstaan in het westen van Duitsland. In het begin van de 17de eeuw plaatste men dennen of sparren in de huiskamer en versierde men deze met rozen uit gekleurd papier, appels, klatergoud, suiker en dergelijke. Het versieren en verlichten van kerstbomen verspreidde zich later over gans Duitsland. Het waren vooral rijke mensen die deze traditie overnamen.
Door het huwelijk van prins Albert van Saksen Coburg en Gotha met koningin Victoria van Engeland, halverwege de 19de eeuw, verspreidde deze traditie zich in Groot- Brittannië. Ook andere landen in Europa volgden. Het Vaticaan verzette zich in de 19de eeuw tegen het invoeren van deze heidense traditie in Italië.
In het Vaticaan zelf is men blijkbaar pas in 1982 overgegaan tot het plaatsen van kerstbomen. De kerstboomtraditie waaide op het einde van de 19de eeuw over naar Amerika via Franse kolonisten.
In België werd het versieren en verlichten van een kerstboom pas echt populair na de tweede wereldoorlog.
Als kerstboom wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van de gewone spar of de fijnspar (Picea abies). De laatste jaren wint ook de blauwe spar en de plasticboom aan belangstelling.

De spar verschilt van de den (Pinus) doordat de naalden bij de spar afzonderlijk en bij de den bij elkaar staan. Ook heeft de spar platte, driehoekige of vierhoekige naalden en de den ronde. Bij de fijnspar staan de naalden rondom de twijg. Bij zilversparren (Abies) en bij de douglasspar (Pseudotsuga menziesii), staan ze in hetzelfde vlak in twee rijen aan weerskanten van de twijg. In tegenstelling tot zilverspar (Abies) komen bij spar (Picea) een deel van de bast mee als een naald wordt uitgetrokken. Er zit bij sparren dus altijd een vlaggetje aan de losgetrokken naald.

Goethe zag voor het eerst in 1765 te Leipzig een kerstboom en verwoordde die in zijn "Die Leiden des jungen Werther";
“Baume leuchtend, Baume blendend
Ueberall das Susze spendend
In dem Glanze sich bewegend
Alt’ und junges Herz erregend”.

Dodonaeus schrijft ‘Deze boom wordt van meest alle Grieken in oude tijden Pitys genoemd, uitgezonderd alleen die van Arcadië die de tamme pijnboom zo noemen. In het Latijn heet het Picea en niet Pinus, want de Pinus van de oude Latijnen was de Peuce van de Grieken. In onze taal noemt Lobel deze boom pekboom naar de Latijnse naam Picea, in het Frans pesse, poix of arbre de la poix, , in het Italiaans pezzo of ook Picea, in het Engels piche tree, hoewel pek uit de soorten van pijnbomen ook gehaald wordt. Aangaande dat we gezegd hebben dat de Pitys of onze rode dennenboom in het Latijn Picea genoemd wordt dat betuigt Scribonius Largus (Compositione CCI.) die zegt; Neem harst van de Pitys (in het Latijn Resina pityina) dat is van die boom die we in het Latijn Picea noemen. Hetzelfde blijkt uit Plinius ook in het 10de kapittel van zijn 16de boek wanneer hij de woorden van Theophrastus aangaande de Peuce en de Pitys overzet en de Pitys in het Latijn Picea vertaalt’.
Picea is de oude Latijnse naam, ontleend van pix, picis of pic: pek of hars, een verwijzing naar het hars dat overal op hout, naalden en kegels zit. In de spar boort men gaten waaruit gouden droppels parelen die zich harden, de hars. Dit wordt in een ketel op zwak vuur gesmolten en daaruit wint men teer en hieruit maakt men pek.

Volgens Hagers Handbuch
Wirkungen: Sekretolytisch, schwach antiseptisch, durchblutungsfördernd.
Anwendungsgebiete: Innerlich bei Katarrhen der Luftwege, äußerlich bei leichten Muskel- und Nervenschmerzen.
Dosierung & Art der Anwendung
Aus der zerkleinerten Droge wird eine Abkochung hergestellt und dem Badewasser zugesetzt oder die zerkleinerte Droge wird in einem Leinensäckchen im Badewasser geschwenkt. Eine derart hergestellte Zubereitung kann auch für feuchte Umschläge genutzt werden. Galenische Zubereitungen zur inneren und äußeren Anwendung z. B. als Extrakt oder Ätherisches Öl in Badepräparaten, Einreibungen und Sprays. Dosierung: Innerlich: Mittlere Tagesdosis der Zubereitungen entsprechend 5 bis 6 g frischer Zweigspitzen. Äußerlich: In Bädern entsprechend 200 bis 300 g frischer Zweigspitzen für ein Vollbad.

Siroop
En een supersiroop voor de luchtwegen krijg je door gewoon wat dennennaalden, knoppen of harsen te laten trekken in vloeibare honing, eventueel au bain marie verwarmen.